Metody i rodzaje badań użyteczności

30 lipca 2015, Małgorzata Traczyk

Badania User Experience stają się coraz bardziej popularne. Wyróżnić można badania makiet, layoutów, stron www, formularzy i wiele innych. Najważniejszy jest jednak dobór odpowiedniej metody. Jest on bowiem pierwszym krokiem do sukcesu 🙂


To jaki rodzaj badania wybierzesz zależy od Ciebie – od efektu jaki chcesz uzyskać, celów które sobie założyłeś, a także etapu na jakim znajduje się Twój produkt. Jedno jest pewne – badać trzeba! Tak więc – zaczynamy!

Indywidualne wywiady pogłębione


Nazywane również IDI (skrót od angielskiej nazwy Individual in Depth Interview). Badanie polega na rozmowie moderatora z osobą badaną. Wywiad prowadzony jest na podstawie wcześniej przygotowanego scenariusza, który określa główne punkty rozmowy lub zawiera szczegółowy zestaw pytań, na które poszukujemy odpowiedzi. Badacz skupia się na zadawaniu pytań otwartych i dopytywaniu tak aby jak najlepiej poznać zachowanie respondenta. Czas trwania jednego wywiadu wynosi ok. 1-1,5 godziny.

Grupy fokusowe


Pomagają poznać opinie, emocje oraz motywy zachowań. Dzięki zastosowaniu odpowiednich technik projekcyjnych umożliwiają zrozumienie nieujawnionych bezpośrednio postaw. Badanie polega na dyskusji prowadzonej i nadzorowanej przez moderatora (który posiłkuje się wcześniej przygotowanym scenariuszem odnoszącym się do kluczowych zagadnień). Ma ono na celu zaangażowanie uczestników w dyskusję i konfrontację ich opinii. W badaniu bierze udział zazwyczaj 6-8 osób. Odbywa się ono w pomieszczeniu wyposażonym w lustro weneckie, a sam przebieg badania jest nagrywany.

 

Oprócz typowej formy badania, realizowane są również inne warianty:

  • Mini grupy– uczestniczy mniejsza liczba osób, dzięki czemu mają one więcej czasu na wypowiedź i bardziej angażują w dyskusję, a także pozwalają na dokładniejsze pogłębienie tematów.
  • Grupy konfliktowe– podział grupy na dwie podgrupy o antagonistycznych poglądach
  • Grupy kreatywne– zadaniem uczestników jest poszukiwanie nowych, innowacyjnych i kreatywnych rozwiązań

 

Card Sorting


Niezwykle pomocne badanie na etapie tworzenia serwisu, a także późniejszej optymalizacji struktury informacji. Metoda ta polega na układaniu poszczególnych elementów w grupy. Jej głównym celem jest określenie jak użytkownicy postrzegają hierarchię elementów. W badaniu powinno brać udział przynajmniej 5 osób, a najlepiej 15. Najbardziej optymalna liczba kartek to 30-40 (badanie z większą liczbą kartek może być dla użytkowników trudne do realizacji z powodów czysto poznawczych).

 

Możemy wyróżnić 3 rodzaje card sortingu:

  • Sortowanie otwarte (open sort) – użytkownicy otrzymują przygotowane karty, segregują je w grupy i nadają im nazwy. Metoda przydatna przy projektowaniu nowych stron lub aplikacji.
    Osoby badane mają za zadanie podzielić tematy treści z witryny na grupy, których oczekują na stronie, a następnie nazwać grupy, które utworzyli, w taki sposób w jaki uważają (czują), że opisują one dokładnie ich zawartość. Sortowanie otwarte pozwala dowiedzieć się, jak użytkownicy grupują i nadają etykiety poszczególnym kategoriom danej treści.
  • Sortowanie zamknięte (closed sort lub tree sort) – główne kategorie są z góry narzucone i nie można ich zmienić. Metoda przydatna w przypadku dodawania treści do już istniejącej witryny.
    Osoby badane mają za zadanie przyporządkować tematy z treści danej strony do wcześniej zdefiniowanych kategorii. Sortowanie zamknięte pozwala dowiedzieć się w jaki sposób użytkownicy dopasowują informacje, które zostały im przedstawione do narzuconych z góry kategorii.
  • Wolna lista (free list) – użytkownicy sami tworzą i nazywają grupy kart oraz przyporządkowują treść do utworzonych przez siebie kategorii. Metoda przydatna na bardzo wczesnych etapach tworzenia struktury serwisu.

 


Można również spotkać się z inną wariacją trzeciej metody, tzw. „hybrid list”.
Jest to kombinacja dwóch pierwszych metod, sortowania otwartego oraz zamkniętego. Uczestnicy badania najpierw dopasowują treść witryny do z góry narzuconych kategorii (sortowanie zamknięte). Jeśli jednak uznają, że narzucone kategorie nie są odpowiednie dla ich potrzeb, mogą stworzyć własne (sortowanie otwarte).


Więcej informacji znajdziesz w naszym tekście – Card sorting – wskazówki i sztuczki .

Paper prototyping


Metoda służąca do weryfikacji pierwszych interfejsów, pozwalająca na iteracyjny cykl pracy nad produktem. Badanie polega na stworzeniu papierowej makiety interfejsu oraz przebadaniu jej z użytkownikiem – użytkownik wskazuje na kartce elementy, w które by kliknął poszukując danej informacji, a moderator podmienia rysunki. Badanie ułatwia wykrycie błędów funkcjonalnych systemu, nie skupia się jednak na layoucie produktu. Jest również dosyć czasochłonne w przygotowaniu.

Analizy eksperckie


Polegają na ocenie produktu przez eksperta UX (najlepiej z kilkuletnim doświadczeniem) pod kątem problemów produktu oraz ogólnej oceny jego użyteczności.

 

Możemy wyróżnić kilka metod:

  • Analiza heurystyczna – metoda polegająca na analizie produktu pod kątem heurystyk, czyli ogólnych zasad użyteczności.
  • Cognitive walkthrough – metoda polegająca na wcieleniu się eksperta w postać użytkownika, który wykonuje kluczowe zadania na stronie (z reguły 3- 5 scenariuszy). Celem badania jest połączenie punktu widzenia użytkownika oraz wiedzy eksperckiej.
  • Lista kontrolna – metoda w której wykorzystywane są checklisty zasad działania produktu. Wynikiem analizy jest informacja o liczbie punktów czy też wartość procentowa. Czasami oprócz wskazań błędów audyt zawiera wiele dodatkowych uwag np. rekomendacje zmian, wskazanie dobrych praktyk konkurencji.

 

Eyetracking


Badanie polega na śledzenia ruchu gałek ocznych użytkowników, za pomocą specjalnego urządzenia – eyetrackera. Badanym materiałem mogą być projekty graficzne, działające serwisy internetowe czy też materiały reklamowe. W badaniu powinno brać udział minimum 7 osób.

Badania laboratoryjne


Badanie polega na wykonywaniu przez użytkowników wcześniej zdefiniowanych scenariuszy. Przebiega ono z reguły w sali wyposażonej w lustro weneckie – w jednym pomieszczeniu znajduje się moderator wraz z osobą badaną, w drugiej zaś obserwatorzy. Zazwyczaj w badaniu wykorzystywany jest program nagrywający pulpit i twarz respondentów. Badanie ma na celu wykrycie funkcjonalnych błędów produktu. Testować również można layouty oraz strony konkurencyjne. Badaniu często uczestniczy wywiad pogłębiony, który realizowany jest po wykonaniu każdego zadania, lub też podsumowując na sam koniec. Z reguły bierze w nim udział 5-8 osób.

Zdalne badania z użytkownikami


Badania przeprowadzane drogą internetową (bez fizycznego kontaktu z respondentem). Polegają na obserwacji zachowań użytkowników, którzy mają za zadanie wykonać określone zadania na stronie. Główną zaletą tego typu badań są naturalne warunki ich realizacji- testerzy wykonują je w domu, bądź w pracy. Dodatkowo można wspomnieć o szybkim czasie realizacji i stosunkowo niskich kosztach.

Można wyróżnić dwa typy badań zdalnych:

  • Moderowane– pozwalają na prowadzenie bezpośredniej rozmowy z użytkownikiem przez Internet, lub też śledzenie jego zachowań. Najbardziej zbliżona metoda do badań laboratoryjnych.
  • Niemoderowane– odbywają się bez obecności moderatora. Użytkownik wykonuje określone zadania na stronie, a wyniki jego działań dostępne są potem w aplikacjacji/systemie. Podczas badania mierzone są różne parametry np. informacja o sukcesie bądź porażce, czas realizacji zadania, liczba odwiedzonych podstron. Nagrywany jest również film z pulpitu i twarzy użytkownika.

 

Testy AB


Metoda badawcza polegająca na porównaniu dwóch wersji strony internetowej, w celu wybrania lepszej. Badaniu może podlegać różnica względem jednego lub kilku elementów. W teście powinno uczestniczyć minimum 50 respondentów na wersję.

Clicktracking


Służy do śledzenia aktywności użytkowników na stronach. Metoda polega na pomiarach kliknięć użytkowników co do piksela (brane są pod uwagę informacje o rozdzielczości, wielkości okna przeglądarki, miejsca kliknięcia). Badanie pozwala sprawdzić, które miejsca na stronie są klikane najczęściej (z których opcji korzystają użytkownicy, które miejsca uważają za klikalne a np. nie są hiperłączami).

Product Manager w Uxerii. Poprzednio zajmowała się projektowaniem aplikacji mobilnych, a następnie zdalnymi badaniami z użytkownikami na stanowisku UX Specialist w Fundacji Obserwatorium Zarządzania. Członek grupy roboczej Usability (IAB).