Krótka historia User Experience
15 lipca 2015, Magdalena MarkiewiczPojęcie User Experience, jest już od dawna znane. Jednak czy wiecie, że pierwszym UX designerem był Leonardo da Vinci? Sprawdźcie historię tej niezwykle ciekawej dziedziny, jaką jest User Experience!
Pierwszy UX Designer w historii
User Experience jest stosunkowo młodą dziedziną. Jeżeli jednak spojrzymy z szerszej perspektywy, możemy zauważyć, że tematem tym interesował się już Leonardo da Vinci. Oczywiście nie znano jeszcze wtedy znaczenia skrótu UX, jednak idea była bardzo podobna. O czym mowa? Otóż pewnego razu książę Mediolanu poprosił znanego artystę i inżyniera o zaprojektowanie pałacowej kuchni, która będzie na najwyższym poziomie. Da Vinci jak zwykle zabrał się do pracy z młodzieńczym zapałem. Przez kilka dni przyglądał się pracy kucharzy i ich pomocników, aż w końcu stworzył, prawdopodobnie pierwszy na świecie przenośnik taśmowy. Da Vinci opracował także zraszacze dla zachowania bezpieczeństwa w kuchni. Jak się jednak okazało, mistrz wyprzedził nieco swoje czasy i nie wpasował się w gusta pracowników. Taśma była dla nich zbyt szybka i chaotyczna, a zraszacze niedługo po uruchomieniu włączyły się i zniszczyły sporą partię żywności. Mimo, że ciężko nazwać ten projekt udanym w 100%, można przyznać, że był bez wątpienia pierwszą próbą użyteczności produktów.
UX w czasach rewolucji przemysłowej
Kolejnym okresem, o którym należy wspomnieć, był czas rewolucji przemysłowej. To właśnie wtedy Frederick Winslow Taylor oraz Henry Ford, obserwując swoich robotników w fabrykach, nauczyli ich obchodzić się z maszynami, a tym samym efektywniej pracować. Trend ten kontynuowała Toyota, która bardzo doceniała kontakt ludzi z maszynami, inwestując zarówno w pracowników, jak i w nowe technologie, przez co stała się jedną z najbardziej innowacyjnych firm.
W gronie osób, które miały swój wkład w budowaniu historii User Experience, znalazł się także Walt Disney. Jeszcze zanim powstał Disney World – najpopularniejszy park rozrywki na świecie – amerykański producent opowiadał, że miałoby być to miejsce magiczne, w którym najnowsze technologie będą wykorzystane do poprawy jakości życia ludzi. Jego kreatywne podejście do maszyn, które niosą radość użytkownikom, są inspiracją dla projektantów UX do dziś.
Początki badań użyteczności
Jednak początki badań użyteczności, jakie znamy dzisiaj szacuje się na rok 1986, kiedy to Don Norman, jeden z przodowników badań, opisał w swojej publikacji „Design of Everything”, że źle zaprojektowany system skutkuje wieloma problemami w jego użytkowaniu. Razem z Jakobem Nielsenem, jednym z najbardziej znanych specjalistów w dziedzinie użyteczności, stworzyli firmę consultingową Nielsen Norman Group, specjalizującą się właśnie w użyteczności oraz w interfejsach użytkownika.
Naukowcy zauważyli, że wraz z popularyzacją komputerów i Internetu, konieczne stało się uproszczenie tego typu badań tak, aby stały się one proste i zrozumiałe, a zarazem dostępne dla każdego. Do połowy lat 90. badania takie były bowiem opracowywane tylko w laboratoriach a ich koszt był kolosalny, przez co pozwolić sobie mogły na nie jedynie duże firmy i instytucje. Nielsen postanowił to zmienić i stworzył „discount usability engineering”, czyli tzw. tanią inżynierię użyteczności. Zakłada ona, że badania mogą być wykonane bez konieczności wykorzystania specjalistycznego sprzętu, przez ludzi bez dużego doświadczenia, a w wielu przypadkach wystarczy przeprowadzić test na zaledwie 5 osobach, aby uzyskać kluczowe wyniki.
W 1995 roku Don Norman dołączył do zespołu Apple, aby pomóc w projektowaniu produktów, które miały stać się najbardziej ze wszystkich dostępnych na rynku przyjazne człowiekowi. Co ciekawe, kazał nazywać się „Architektem User Experience” – po raz pierwszy użyto wówczas tego określenia jako tytułu zawodowego. Jak pokazuje obecna pozycja Apple’a, zatrudnienie Normana było strzałem w dziesiątkę. Produkty wychodzące z fabryki Steve’a Jobsa okazały się najprostszymi i najbardziej intuicyjnymi urządzeniami na rynku i bardzo wysoko podniosły poprzeczkę konkurencji. W zasadzie, od kiedy Apple odniosło wielki sukces, oczy wszystkich firm zwróciły się na User Experience i zaczęto wreszcie doceniać tę dziedzinę nauki.
Kiedy UX uratowało rynek
Historia zna wiele przypadków, kiedy badania użyteczności uratowały cały biznes, bądź też poprawiły na rynku jego notowania. Było tak w przypadku jednego z gigantów internetowych, który dzięki, można by pomyśleć kosmetycznej zmianie, zarobił kilkaset milionów dolarów (Przycisk wart 300 milionów dolarów). W jednym ze sklepów online (wróbelki ćwierkają, że był to Amazon), sporego kłopotu przysparzał klientom przymus rejestracji przed uiszczeniem opłaty. Firma była zdruzgotana ilością porzuconych koszyków. Dopiero, gdy stronę przeprojektowano i umieszczono przycisk „dalej”, klienci zaczęli finalizować zakupy. Umożliwiał on bowiem kontynuowanie zakupów i uiszczenie opłaty bez konieczności rejestracji, która odstraszała większość odwiedzających stronę.
UX a eyetracking
Innym polem, gdzie UX znalazło zastosowanie jest… sztuka. Muzea i galerie sztuki od dawna próbowały dowiedzieć się, co najbardziej ciekawi zwiedzających tak, aby zwiększyć zainteresowanie swoimi wystawami. Na genialny pomysł z wykorzystaniem metody eyetrackingu wpadła londyńska National Gallery, która na przełomie 2000 i 2001 roku umieściła urządzenia w pomieszczeniach, gdzie znajdowały się dzieła sztuki, jako część wystawy „Telling Time”. Przez trzy miesiące zarejestrowano spojrzenia ponad 5 tys. zwiedzających, co dało zaskakujące rezultaty, dzięki którym pracownicy dowiedzieli się, na co najczęściej patrzą wielbiciele sztuki.
Metoda eyetrackingu wykorzystywana jest w badaniach zaledwie od kilku lat, jednak rozwijana jest już od dawna w innych dziedzinach, tj. medycyna czy wojskowość. Niegdyś, aby sprawdzić na co skierowany jest wzrok, badany musiał założyć specjalne soczewki z otworem na źrenicę, co było dość inwazyjne. Później zaczęto stosować urządzenia nakładane na głowę, a obecnie stosuje się okulary lub nieinwazyjne urządzenia badające ruchy gałek ocznych.
Niewykorzystane szanse
Nadal, mimo zdobytej przez długie lata wiedzy, badania użyteczności nie zawsze są stosowane. I to z najbardziej prozaicznych przyczyn. Jako przykład można tu podać stronę internetową linii lotniczych American Airlines. Ponad 5 lata temu amerykański projektant interfejsów Dustin Curtis, zirytowany jego zdaniem beznadziejną wyszukiwarką lotów i ogólnym wyglądem całego serwisu napisał do linii e-mail, w którym wylał wszystkie swoje żale. W dodatku przysłał swój własny projekt strony – dużo bardziej przejrzysty i przyjazny dla użytkownika. Niestety, odpowiedź jaką uzyskał, nie była satysfakcjonująca. Na wiadomość odpisał główny architekt user experience w zespole serwisu American Airlines. Przyznał rację rozdrażnionemu klientowi i stwierdził, że sam ubolewa nad tym faktem, jednak „Problem z projektem American Airlines nie wynika z braku naszych kompetencji, a ma więcej wspólnego z kulturą organizacyjną i wewnętrznymi procesami American Airlines”. W tym miejscu nastąpił opis problemów, z którymi na co dzień borykają się projektanci UX w dużych korporacjach.
ówczesna wersja strony, źródło: http://uxdesign.pl/ciezkie-zycie-korporacyjnego-projektanta/
Obecnie branża UX rozwija się dużo szybciej niż za czasów Leonardo da Vinci. Firmy są bardziej świadome wagi poprawiania swoich produktów, wymyślania nowych- kreatywnych i innowacyjnych rozwiązań, zatrudniania ekspertów zajmujących się tylko UX’em oraz tworzenia własnych działów usability. W Wielkiej Brytanii wartość rynku UX, w 2011 roku była szacowana na 222mln £. Trzymamy kciuki aby liczba ta rosła cały czas 🙂
Źródła:
http://uxdesign.pl/ciezkie-zycie-korporacyjnego-projektanta/
http://idsgn.org/posts/why-american-airlines-user-experience-fails//
http://blog.invisionapp.com/a-brief-history-of-user-experience/